Spiżarnia XXI to pomieszczenie, dzięki któremu nowoczesna minimalistyczna kuchnia jest praktyczna i dobrze zorganizowana. W przedwojennych domach i wielorodzinnych kamienicach spiżarnia była ważniejsza niż łazienka. Obecnie wiele osób rezygnuje z niej na rzecz garderoby, dodatkowej łazienki czy gabinetu. Sprawdź, jak zorganizować funkcjonalną spiżarnię w swoim domu, dlaczego warto w projekcie domu wygospodarować niewielkie pomieszczenie do przechowywania żywności i jak je urządzić.
Domowe spiżarnie jeszcze kilkadziesiąt lat temu były absolutnym must have w każdym domu, urządzane w pobliżu kuchni, oddzielone ścianą i drzwiami, chłodne pomieszczenia pełniły funkcję lodówki i mini magazynu na żywność. W niektórych domach spiżarnie powstawały w piwnicach pod kuchnią, w innych były samodzielnym pomieszczeniem usytuowanym w pobliżu kuchni. Przechowywano w nich zapasy na zimę oraz sprzęty kuchenne, na które zabrakło miejsca w kuchni. W nowoczesnym budownictwie zaczęto rezygnować ze spiżarni na rzecz dodatkowego pokoju lub łazienki, garderoby czy gabinetu. Czy warto wygospodarować miejsce na domową spiżarnię i jak zorganizować funkcjonalną spiżarnię na niewielkiej przestrzeni?
Zalety spiżarni w nowoczesnym domu
- W nowoczesnym budownictwie coraz trudniej znaleźć w domu chłodne miejsce, ze względów ekonomicznych i ekologicznych szczelnie ocieplamy domy, unikamy mostków termicznych. A to oznacza, że poza lodówką trudno jest w naszych domach o chłodne miejsce. Ponadto coraz więcej osób rezygnuje z piwnicy, której wybudowanie kosztuje prawie tyle, co budowa dodatkowego piętra. W nowoczesnych minimalistycznych i ciepłych kuchniach brakuje miejsca na domowe przetwory, zapasy, a nawet tak podstawowe przedmioty, jak stolnica, robot kuchenny czy dodatkowa zastawa stołowa.
- Rosnąca świadomość społeczna i powrót do zdrowej ekologicznej żywności sprawiły, że chętniej niż kilka lat temu tworzymy przydomowe ogródki warzywne, sadzimy drzewka owocowe i robimy przetwory. W wielu nowoczesnych domach brakuje miejsca na przechowywanie przetworów, a nawet większej ilości jedzenia. Wiele osób z tego powodu robi zakupy na bieżąco i rezygnuje z przetworów.
- Spiżarnia to pomieszczenie, które może mieć również realny wpływ na budżet domowy, a nawet zdrowie domowników. Jak to możliwe? W dobrze zorganizowanej kuchni wszystko ma swoje miejsce, każdy produkt żywnościowy mamy w zapasie. W praktyce tylko w nielicznych domach jest szafka przeznaczona na przetwory, a w kuchni znajduje się miejsce na zapasy. Dostępność owoców i warzyw przez cały rok oraz dobrze zaopatrzone sklepy sprawiły, że wszystko kupujemy na bieżąco. Jest to błędne koło, jemy gorzej i niezdrowo, ponieważ każdy produkt spożywczy możemy kupić o każdej porze roku.
- Spiżarnia w domu okazuje się prawdziwym skarbem, kiedy nie mamy czasu na częste zakupy, chcemy przygotować przetwory, kupujemy produkty ekologiczne wymagające przechowywania w chłodnym miejscu lub w naszym domu jest bardzo ciepło i większość jedzenia trzeba przechowywać w lodówce.
Od kilku lat obserwujemy wzrost zainteresowania domową spiżarnią, inwestorzy chętniej niż kiedykolwiek decydują się na powiększenie domu o kilka dodatkowych metrów, na których będą przechowywać jedzenie. Można zaryzykować stwierdzenie, że nastąpiła moda na nowoczesne domowe spiżarnie. Osoby budujące dom słusznie zauważają, że spiżarnia podnosi funkcjonalność kuchni.
Jakie warunki powinna spełniać domowa spiżarnia?
Spiżarnia jest pomieszczeniem, które z założenia powinno być chłodne i mieć dobrą wentylację. W starym budownictwie w każdej spiżarni znajdowała się jedna duża tak zwana zimna szafka, która pełniła funkcję lodówki. Taka szafka była budowana z dala od promieni słonecznych, na ścianie zewnętrznej, która najczęściej była cieńsza od pozostałych, więc szafka w naturalny sposób się chłodziła. We współczesnym budownictwie wszystkie ściany są ocieplone, dlatego spiżarnia powinna być zaplanowana już na etapie projektowania budynku.
Specjalny klimat we współczesnej spiżarni uzyskuje się poprzez rezygnację z ogrzewania i takie poprowadzenie rur z ciepłą wodą, żeby nie znajdowały się w ścianach spiżarni. Ponadto możemy rezygnować z okna lub zamontować okno z roletą zatrzymującą promienie słoneczne. W pomieszczeniu należy zamontować bardzo dobrą wentylację, dzięki której w chłodnej spiżarni nie będzie wilgoci. Okno w okresie zimowym pozwala na uzyskanie niższej temperatury w spiżarni. W sezonie letnim natomiast okna nie otwieramy i nie odsłaniam rolety. Optymalna temperatura w domowej spiżarni to 10-15 C, w dobrze ocieplonym budynku, w pomieszczeniu z zaciemnionym i szczelnie zamkniętym oknem nie powinno być problemu z utrzymaniem takiej temperatury nawet latem.
Aranżacja spiżarni - wybór pomieszczenia
Projektując domową spiżarnie warto zastanowić się nad jego miejscem.
Domowa spiżarnia obok kuchni
Urządzenie spiżarni w istniejącym już domu, w którym wszystkie pomieszczenia zostały już wydzielone, może być problematyczne, szczególnie jeśli chcemy, żeby spiżarnia znajdowała się jak najbliżej kuchni. Pierwszą i najważniejszą kwestią jest wybór pomieszczenia, w którym powstanie spiżarnia. Jeśli kuchnia ma spory metraż, można wydzielić z niej niewielkie pomieszczenie, które posłuży za spiżarnię. W tym celu należy poszukać ściany, przez którą nie są poprowadzone rury z ogrzewaniem i ciepłą wodą, a po drugie nie jest to ściana z jedynym oknem w kuchni. W pomieszczeniach, w których uda się znaleźć taką ścianę i jest wystarczająco dużo miejsca, można urządzić spiżarnie. Prace zaczynamy od wydzielenia odrębnej przestrzeni ściankami działowymi lub luksferami, jeśli chcemy, żeby do spiżarni docierało światło dzienne z kuchni. W tym wypadku warto zainwestować w dodatkową izolację ścian, wówczas w spiżarni będzie chłodniej. Na ścianach, które oddzielają kuchnię od spiżarni, nie stawiamy lodówki ani zamrażarki, ponieważ urządzenia będą grzały ściany.
Domowa spiżarnia w korytarzu lub na ganku
Kolejną możliwością jest urządzenie spiżarni w korytarzu, podobnie jak w poprzednim przypadku szukamy ścian bez rur od ogrzewania, wydzielamy pomieszczenie i gotowe. W domach, w których jest ganek mini spiżarnię, można umieścić na nieogrzewanym ganku. Nawet jeśli mowa o płytkiej szafie wnękowej, taka spiżarnia będzie chłodna i doskonale sprawdzi się do przechowywania żywności, która wymaga niskiej temperatury.
Domowa spiżarnia w garażu
Spiżarnia w nieogrzewanym garażu to kolejny sposób na wydzielenie przestrzeni do przechowywania żywności. Idealnym rozwiązaniem będzie wydzielenie za pomocą płyt G-K oddzielnego pomieszczenia, które wyposażymy w półki na przetwory i inną żywność. Równie dobrze sprawdzą się również półki lub szafki na produkty żywnościowe w przestrzeni garażowej. W tym wypadku kluczową rolę odgrywa niska temperatura, tym bardziej że przechowywana w spiżarni żywność najczęściej jest zapakowana i nie grozi jej zabrudzenie. Minusem tego rozwiązania jest odległość od kuchni.
Domowa spiżarnia w piwnicy
Piwnica w większości domów jest chłodna, a to oznacza, że jest doskonałym pomieszczeniem na urządzenie spiżarni. Kiedyś w domach budowano specjalne piwnice pod kuchnią, do których schodziło się właśnie z kuchni. Właz znajdował w podłodze, a gospodynie domowe miały łatwy dostęp do wszystkich przetworów. Obecnie buduje się jedną piwnicę, do której wejście jest najczęściej przez klatkę schodową na korytarzu. Urządzenie domowej spiżarni w piwnicy nie powinno być trudne, ponieważ jest to chłodne miejsce, z małym dostępem do światła słonecznego. Latem promienie słoneczne nie ogrzewają pomieszczenia, a regały z półkami w piwnicy nikomu nie będą przeszkadzać.
Urządzanie spiżarni nie ogranicza się tylko do wydzielenia chłodnego pomieszczenia. Do stworzenia funkcjonalnej spiżarni niezbędne będą otwarte półki, przezroczyste pojemniki hermetyczne na żywność, jedna zamknięta szafka oraz blat roboczy.
Jak przechowywać żywność w domowej spiżarni?
Półki w spiżarni nie muszą być głębokie, wystarczy około 30 - 35 cm głębokości, czyli tyle ile potrzeba na wstawienie dwóch trzech słoików w jednym rzędzie, pudełka z herbatą lub zgrzewki z wodą. Najlepszym rozwiązaniem są odkryte półki, których zawartość widać na pierwszy rzut oka.
Na wysokości wzroku stawiamy wówczas produkty z krótszą datą do spożycia, nieco wyżej można ustawić sprzęty i naczynia, z których rzadko korzystamy, na które nie ma miejsca w kuchni. A na dolnych półkach powinny się znaleźć przetwory, świeże warzywa i napoje. W zamkniętej szafce można przechowywać dodatkową zastawę stołową lub produkty spożywcze w oryginalnych opakowania. Jeśli mamy zwyczaj kupowania ”na zapas” takich produktów jak ryż, kasza, mąka, cukier, bardzo ważne jest, aby przesypać je w suche, hermetyczne pojemniki. W ten sposób unikniemy niechcianych gości w spiżarni i będziemy mieć pewność, że mole lub ich larwy przyniesione ze sklepu nie rozniosą się po całej spiżarni. Na odkrytych półkach wszystkie przetwory i produkty spożywcze powinny znajdować się w szklanych przezroczystych pojemnikach i być opatrzone naklejką z datą przydatności. Takie naklejki można kupić w sklepach papierniczych lub wykonać własnoręcznie np. z plastra lub taśmy papierowej.
Wiele osób wstawia do spiżarni dodatkową lodówkę lub zamrażarkę, co jest sporym błędem, ponieważ te urządzenia podwyższają temperaturę w spiżarni. Jeśli więc niezbędna jest druga lodówka w domu, warto ukryć ją w zabudowie kuchennej lub urządzić spiżarnię z dwoma pomieszczeniami - w pierwszym organizujemy właściwą spiżarnię, na końcu tego pomieszczenia wydzielamy płytą G-K lub z luksferami zamkniętą przestrzeń na dodatkową lodówkę i zamrażarkę. Bardzo ważną kwestią są drzwi do takiego pomieszczenia, które powinny być szczelne i zawsze zamknięte.
Jak urządzić spiżarnię w niewielkiej kuchni?
Spiżarnię można urządzić nawet w niewielkiej kuchni, montując szafę kuchenną z cargo. Jest to ogromna, głęboka szuflada zaczynająca się tuż nad podłogą i kończąca się na wysokości górnych szafek kuchennych, w której można zmieścić liczne przetwory i produkty spożywcze. Domowa spiżarnia z systemem cargo to modny wybór XXI wieku, która nie zajmuje więcej miejsca niż klasyczna szafka kuchenna, jest estetyczna i bardzo pojemna. W wysokiej szufladzie o głębokości blatu kuchennego zmieści się na jednej półce kilka lub kilkanaście słoików i pojemników lub produktów spożywczych obok siebie. Zakładając, że cargo ma taką samą wysokość jak górne szafki kuchenne, zmieścimy w nim kilkanaście półek. Druciane półki zapewniają swobodny dostęp do wszystkich przechowanych produktów. Jeśli w kuchni zamontujemy dwa wysokie cargo, zmieszczą się w nich wszystkie przetwory i domowe zapasy. Organizacja spiżarni XXI jest możliwa w niewielkiej kuchni, w której nie ma możliwości wydzielenia odrębnego pomieszczenia na spiżarnię. Minusem tego rozwiązania jest temperatura pokojowa w spiżarni, a więc nie przechowamy w niej produktów, które dla zachowania świeżości muszą być przechowywane w niskiej temperaturze.
Organizacja przestrzeni w domowej spiżarni z cargo
Maksymalne wykorzystanie spiżarni cargo wymaga pewnego przygotowania. Odpowiednio dobrany rozmiar słoików i pojemników na żywność sprawi, że wykorzystasz absolutnie każdy centymetr swojej spiżarni. W tym celu należy zakupić hermetyczne szklane i przezroczyste pojemniki na żywność o określonej średnicy. Z zakupami warto poczekać na montaż cargo, potem mierzymy szerokość i głębokość półek w szufladzie i szukamy pojemników oraz słoików na przetwory o optymalnej średnicy, w ten sposób w szufladzie będzie panował estetyczny porządek i nie będziemy marnować przestrzeni do przechowywania.
Szklane pojemniki na żywność opisujemy nazwą produktu i datą do spożycia, podobnie robimy w przypadku przetworów, wówczas po odsunięciu szybko odnajdziemy potrzebne produkty. Dodatkowo do szuflady z cargo można dokupić różne organizery, które czasem zaskakują niemałą ceną i realnie podwyższają komfort użytkowania z cargo a także pomagają w organizacji przestrzeni. Inną możliwością jest wnękowa szafa kuchenna, w której półki są zamontowane zarówno na wszystkich ściankach skrzyni oraz na wewnętrznej stronie uchylnych drzwi.
Spiżarnia bez względu na to, czy jest częścią zabudowy kuchennej, czy też odrębnym pomieszczeniem zawsze podwyższa komfort użytkowania kuchni i w dużym stopniu ją odciąża. Dzięki spiżarni w szafkach kuchennych można przechowywać jedynie niezbędną ilość pożywienia i używane na co dzień sprzęty kuchenne. Zapasy żywności oraz przedmioty rzadko używane można umieścić w spiżarni. W przypadku spiżarni w kuchni doskonałym uzupełnieniem szafek na przetwory są szafki podsufitowe na rzadziej używane sprzęty.
