Porosty dzięki symbiozie grzyba i glonu są niezależne w środowisku, rosną w nietypowych miejscach o różnej temperaturze, posiadają umiejętność pochłaniania wilgoci z powietrza, nie tolerują tlenków siarki, wobec czego brak ich w wielkich miastach przemysłowych. Paprocie odznaczają się wyższym stopniem organizacji niż mszaki w przystosowaniu do lądowego trybu życia.
Sporofit paproci tworzy samodzielny organizm, sporofit mszaków rośnie kosztem gametofitu i nie wykształca korzeni, gametofit mchów natomiast rośnie w środowisku wilgotnym i nie osiąga zbyt dużych rozmiarów.
Porosty (Lichenes) mają pokrój plech, występują na podłożach niezbyt zasobnych w składniki pokarmowe, na kamieniach, glebie, drzewach, płotach, przybierają różne kolory, są wytrzymałe na suszę, amplitudę temperatur, występują na pustyniach, w górach. Plechy mogą mieć kształt krzaczasty (chrobotek, brodaczka), liściowaty (tarczownica) lub skorupiasty, ściśle ułożony na podłożu (literak). Budowa wewnętrzna porostu oparta jest na dwóch komponentach: glonu (zielenice lub sinice) i w większości grzyba (typu otoczni lub miseczek). Górną i dolną powierzchnię zajmują strzępki grzyba, w postaci gęsto zbitej masy (kora), która chroni przed utratą wody, wnętrze wypełniają luźno ułożone strzępki, pomiędzy nimi komórki glonów. Współżycie obu gatunków oparte jest na symbiozie, grzyb dostarcza wody i soli mineralnych, glon-związków organicznych w wyniku fotosyntezy (niekiedy grzyb może pasożytować na glonie). Rozmnażanie porostów zachodzi wegetatywnie przez fragmenty plechy (urwistki), rozprzestrzeniane przez wiatr lub zarodniki, tworzone w workach w górnej warstwie. Na odpowiednim podłożu zarodnik łączy się z komórką glonu. Porosty to pionierzy roślinności, dzięki kwasom porostowym następuje szybsze przyswojenie mineralnego podłoża, powstawanie gleby.
Mszaki i paprotniki należą do roślin wyższych, organowców, o ciele dzielącym się na tkanki i organy. Mszaki (Bryophyta) są niewielkie, samożywne, lądowe, potrzebujące dużo wilgoci, tworzące torfowiska, występują na łąkach, w lasach, na korze drzew, kamieniach, płotach, dachach, gdzie przymocowują się chwytnikami, dzielą się na wątrobowce (Hepaticopsida) i mchy (Bryopsida) np. mech płonnik, torfowiec. Wątrobowce są formami przejściowymi między plechowcami a organowcami, o pokroju plechy (porostnica). Występuje przemiana pokoleń (faz jądrowych) z dominacją haploidalnego gametofitu (o pojedynczym zestawie chromosomów).
Paprotniki (Pteridophyta) obejmują paprocie (Filicinae) np. nerecznica samcza, skrzypy (Equisetinae) np. skrzyp polny i widłaki (Lycopodinae) np. widłak goździsty, u których dominuje pokolenie sporofitu (o podwójnym zestawie chromosomów), wykazujące zróżnicowanie na łodygę, liście i korzenie o skomplikowanej budowie tkanek, są to rośliny lądowe.
Porosty
Pustułka pęcherzykowata (Hypogymnia physodes) z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae) to dość pospolity porost o pokroju liściowatym, spłaszczonym, barwy niebiesko-zielonej, częściowo przytwierdzonym strzępkami grzyba w podłożu, które pełnią rolę chwytników, charakterystyczne są liczne rozgałęzienia, skierowane ku górze. Na zewnętrznych krawędziach uwypuklonych zakończeń usytuowane są wargowe soralia (twory, w których powstają urwistki). Pustułkę można spotkać na kamieniach, korze drzew, w miejscach mokrych, słonecznych, na glebach jałowych, nawet o znacznym zanieczyszczeniu (wskaźnik zanieczyszczeń). Chrobotek reniferowy (Cladonia rangiferina) z rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae), objętych ochroną ścisłą, to porost o plesze krzaczastej, stalowozielonej (na słońcu szczytowe części odbarwiają się na brązowo), zbudowanej z trzonków, rozgałęzionych, skierowanych ku górze, w szczytowej strefie gałązek umieszczone są owocniki (apothecja) z zarodnikami.
Chrobotek występuje na miejscach wilgotnych, zimnych, rośnie gęsto na glebie w kępach, na północy stanowi pożywienie reniferów, dodawany jest do chleba (antybiotyki chroniące przed pleśnieniem). Należący do tej samej rodziny chrobotek Floerkego (Cladonia Floerkeana) ma gałązki plechy unoszące się, z czerwonymi zakończeniami na szczycie, będącymi owocnikami. Zielone trzonki rosną gromadnie na podłożach piaszczystych, torfowych, drewnianych (spotykany na płotach), nie tolerują gleb wapiennych.
Chrobotek strzępiasty (Cladonia fimbriata) ma plechę w formie krzaczastej, o trzonkach wzniesionych, na szczycie rozszerzonych kielichowato, zawierających soredia inaczej urwistki (zarodniki przenoszą się w wodzie deszczowej), występuje często na próchniejącym drewnie, ziemi (podłoże piaszczysto-gliniaste), na starych drewnianych konstrukcjach.
Pawężnica psia (Peltigera canina) z rodziny pawężnicowatych (Peltigeraceae), gatunek chroniony, charakteryzuje się plechą blaszkowatą, liściastą (20 cm średnicy), w formie zróżnicowanych, wcinanych pasów, układających się w rozetę, jasnozielonych w wilgoci, brązowiejących w suchych warunkach, można ją spotkać na ziemi w trawie, w cieniu, na drewnie rozkładającym się, murkach, na ziemi zawierających krzemiany. Na powycinanych krawędziach plechy znajdują się brunatno-czerwone tarczkowate owocniki, występuje znaczne żyłkowanie na wewnętrznej jaśniejszej, stronie, w dolnej części chwytniki.
Złotorost ścienny (Xantoria parietina) należący do złotorostowatych (Teloschistaceae) ma plechę blaszkowatą, spłaszczoną, zbudowaną z łatek do 5 mm średnicy, zaokrąglonych, nieregularnych, pomarańczowo-żółtych, połyskujących (pod wpływem KOH odbarwiają się na fioletowo-czerwono), pomarańczowe miseczki są jasno obrzeżone z zarodnikami, plecha przylega do podłoża, z białymi chwytnikami. Złotorost występuje na korze drzew liściastych, na murach, drewnianych konstrukcjach, dachach, głazach, jest odporny na zanieczyszczenia.
Tarczownica pęcherzykowata (Parmelia physodes) z rodziny parmeliaceae (Tarczownicowate) zbudowana jest z plechy liściastej, z łatek spłaszczonych, dość szerokich, wystających od góry, układających się w rozetę (2-15 cm średnicy), koloru szaro-zielonego. Plecha jest nakrapiana czarnymi plamkami, dolna powierzchnia ciemniejsza, bez chwytników, jasne, pękające soralia. Tarczownica często spotykana jest na pniach drzew, drewnianych budowlach, murach.
Porostnica wielokształtna (Marchantia polymorpha) należąca do wątrobowców rośnie na mokrych podłożach, w postaci rozwidlonej plechy, przyczepionej w ziemi chwytnikami (ryzoidami). Rozmnażanie wegetatywne zachodzi przez rozmnóżki, porostnica tworzy też tarczkowate organy płciowe, parasolowate całobrzegie plemnie i gwiaździste rodnie, w których następuje rozwój komórek jajowych. W środowisku wodnym, np. w kroplach rosy, po deszczu tworzy się zygota, z niej twór zwany sporogonem (zarodnie z zarodnikami), które zapoczątkowuje pokolenie bezpłciowe (przemiana pokoleń). Plechę gametofitu okrywa jedna warstwa komórek skórki, z okrągłymi szparkami, wnętrze buduje tkanka asymilacyjna o luźnej konstrukcji składająca się z chloroplastów, w kilkuwarstwowej, głębiej leżącej tkance spichrzowej, gromadzi się skrobia i tłuszcze. Dolna powierzchnia zaopatrzona jest w chwytniki i łuseczkowate liściopodobne twory.
Mchy
Mech płonnik (Polytrichum commune) z rodziny płonnikowate (Polytrichaceae) występuje na stanowiskach wilgotnych, tworząc duże skupiska, może dochodzić do 30 cm wysokości, tworzy pęd w formie gęsto, ulistnionej łodyżki z chwytnikami, w okresie letnim formują się puszki zarodnionośne z zarodnikami roznoszonymi przez wiatr. Roślina pobiera wodę całą powierzchnią ciała, przez liście, skrętolegle ułożone, o dużej płaskiej powierzchni, z wilgotnego siedliska, chwytniki pobierają wodę z solami mineralnymi z gleby. Wzrost pędu następuje przez podział komórki szczytowej wierzchołka. Łodyżkę okrywa jedna warstwa komórek tkanki okrywającej, pod nią znajduje się kilka warstw tkanki mechanicznej (wzmacniająca), o komórkach z grubymi ścianami, otaczające miękisz, centralną część łodygi zajmują podłużne komórki przewodzące wodę (obumarłe) i asymilaty (żywe). Liść buduje jedna warstwa komórek z ciałkami zieleni, połączona z nerwem (żeberko) i komórkami wzmacniającymi, na przekroju poprzecznym widoczne są komórki przewodzące. Ulistniony pęd gametofitu tworzy organy rozmnażania płciowego (wielokomórkowe rodnie i plemnie), zapłodnienie zachodzi w środowisku wodnym, z zygoty rozwija się zarodek, który daje początek bezlistnej łodyżce (sporofit) z wykształconą puszką zarodnionośną na szczycie, w której wnętrzu znajduje się tkanka zarodnikotwórcza z kolumienką, chroniona wieczkiem i czepeczkiem. Zarodniki formują się w wyniku redukcyjnego podziału mejotycznego. Z zarodnika, w wilgotnej glebie rozwija się splątek, zaczątek gametofitu.
Zęboróg purpurowy (Ceratodon purpureus) z rodziny pędzlikowatych (Ditrichaceae) tworzy duże, gęste kępy o brązowo-czerwonym kolorze owalnych puszek. Liście ostro zakończone, wąskie, zarodniki powstają w okresie wiosenno-letnim. Gatunek często spotykany na dachach starych budowli.
Prątnik srebrzysty (Bryum argenteum) przybiera drobne formy, rośnie w kępach, w kolorze zielonym ze srebrnym odcieniem, ma pokrój rozgałęziony, osiąga wysokość 1 cm, brązowa puszka jest wsparta na czerwono-żółtej łodyżce (secie). Gatunek ten występuje na skałach, murkach, w spękaniach betonowych chodników, na glebie zawierającej azot.
Skrętek wilgociomierczy (Funaria hydrometrica) z rodziny Funariaceae spotykany na różnych stanowiskach, na pogorzeliskach (na podłożu zawierającym węgiel drzewny), między bryłami betonu, występuje w kępach lub pojedynczo, osiąga 2 cm wysokości, licie gęsto zebrane lekko zaostrzone, łodyżka podtrzymująca puszkę jest żółto-brązowa, pod wpływem wilgoci skręca się, puszka brązowawa, kształtu gruszkowatego, wykazuje bruzdkowanie.
Naturalnym siedliskiem Nerecznicy samczej (Dryopteris filix mas) jest las, ale w ogrodzie może być uprawiana, przy czym bardzo się rozprzestrzenia. Łodygę stanowi kłącze, gromadzące substancje odżywcze, przy wierzchołku którego wyrastają każdego roku duże liście, podwójnie pierzasto podzielone, zwinięte spiralnie, zaopatrzone w ochronne łuski, na dolnej powierzchni posiadają kupki zarodni. Roślina przymocowana jest sinym korzeniem. Wnętrze łodygi, pokrytej skórką, zbudowaną z jednej warstwy komórek, wypełnia tkanka miękiszowa z przestworami międzykomórkowymi, w których krąży powietrze, komórki tkanki cienkościenne, gromadzą substancje zapasowe. Komórki tkanki mechanicznej są podłużne, zgrubiałe i mają zdrewniałe ściany. Wiązki przewodzące budują tkanki naczyniowe (drewno) wewnątrz i sitowe (łyko) na zewnątrz. W korzeniu wyróżniamy tkanki przewodzące, mechaniczne i miękiszowe, wierzchołek pokryty jest czapeczką korzeniową, obecne są włośniki. W liściu biegną wiązki przewodzące, tkanka miękiszowa z ciałkami zieleni i przestrzeniami, obecna jest skórka z aparatami szparkowymi. W rozwoju paproci zachodzi przemiana pokoleń, płciowego i bezpłciowego. Zarodniki powstają w kupkach zarodnionośnych (worki umieszczone na trzonkach), otoczonych osłonką (zawijką), na liściach (zarodnikonośnych) zwanych sporofilami. W wyniku mejozy powstają zarodniki o pojedynczym zestawie chromosomu, z których kiełkują sercowate przedrośla, które można zaobserwować pod lupą (1 cm średnicy), posiadające chwytniki, w jego dolnej części formują się rodnie i plemnie. W wilgotnym środowisku tworzy się zygota, roślina rozwija się na gametoficie, które następnie ginie. Dojrzały osobnik jest więc diploidalnym sporofitem. Paproć możemy rozsiać przez zarodniki, w tym celu liść umieszczamy na papierze spodnią powierzchnią, do momentu wysypania się zarodników. Zarodniki wysiewamy w doniczce z ziemią torfową w podstawce, przykrywamy folią, często uzupełniamy wodę do podstawki. Paprocie puszczą pędy w czasie kilku miesięcy, przesadzić je należy do doniczek lub kubeczków.
Skrzyp polny (Equisetum arvense) jest dość powszechnym chwastem, składa się z części podziemnych (bulwowate kłącza gromadzące materiały zapasowe)) i nadziemnych (zarodnikonośnych i płonnych). Początkowo tworzy się pęd wiosenny, żółtobrązowy, z zarodnikami, później powstają zielone pędy. Łodyga zbudowana jest z członów (międzywęźli), połączonych węzłami, od których odrastają pędy boczne, także członowane. Na skróconym szczycie pędu występują tarczowate liście sporofilowe zawierające zarodniki w kształcie rurek. Budowa anatomiczna skrzypu zbliżona jest do paproci, w łodydze jest równomierny układ tkanek z przestworami, ściany impregnowane są krzemionką, co wpływa na ich kruchość. W przemianie pokoleń również dominuje sporofit, gametofit stanowi przedrośle. Zarodnik posiada cztery wyrostki, które skręcają się pod wpływem wilgoci, gdy jest sucho łączą się z innymi zarodnikami, co wpływa na intensywność rozsiewania i powstawania przedrośli (rozdzielnopłciowych). Skrzyp rośnie na glebach kwaśnych i piaszczystych, walka z chwastem polega na osuszaniu terenu, orkę, zasilanie wapnem, zasiewanie roślin pastewnych. Skrzyp polny jest rośliną leczniczą, ma w sobie flawonoidy, sole mineralne, kwasy organiczne, garbniki, pomaga przy gruźlicy, miażdżycy, kamicy nerkowej i pęcherzowej, zalecany ludziom starszym (przy jednoczesnym uzupełnianiu witaminy B1). Skrzyp pochodzi z okresu dewonu, gdy występował w formie drzewa, pełnił znaczną rolę u ludów pierwotnych (mogiły kurhanowe) i starożytnych (opisane przez Pliniusza i Paracelsusa).