"Zapiszczcie sobie zadanie domowe…" - chyba żaden uczeń nie cieszy się na dźwięk tych słów. Praca domowa jest jednak nieodłączną częścią edukacji i - choć przez wielu nielubiana - pełni wiele ważnych funkcji. Jaka jest rola pracy w domu, czym jest dla ucznia, rodzica i nauczyciela? Jak zadawać prace domowe, aby ich wykonywanie było sensowne i pomocne? W poniższym artykule odpowiedzi na wiele pytań, związanych z zadaniami domowymi znajdą nauczyciele, rodzice ale i sami uczniowie.
Praca domowa nie kojarzy się dobrze, zarówno dzieciom, jak i ich rodzicom. Uczniowie nie lubią prac domowych, ponieważ ich wykonywanie zmniejsza ilość wolnego czasu po szkole, który mogliby przeznaczyć na odpoczynek lub przyjemności. Z kolei rodzice widzą w niej konieczność przypominania sobie treści szkolnych, w wielu przypadkach muszą przekonywać dziecko do zrobienia pracy domowej lub pomagać mu w tym. Tak naprawdę jedna prawidłowo skonstruowana praca domowa - mimo złej sławy - pełni wiele ważnych funkcji. Warto je poznać i spojrzeć na nią z nieco innej strony.
Rola pracy domowej, zadań domowych
Jaką rolę spełniają prace domowe? Poniżej opis tego, jak powinno wyglądać podejście nauczyciela, rodzica i ucznia do zadań domowych, aby ich zadawanie było sensowne.
Praca domowa według nauczyciela
Dla nauczyciela praca domowa nie powinna być dokończeniem przez uczniów w domu tego, czego nie zdążył zrobić w czasie lekcji. Dla pedagoga praca domowa powinna stanowić metodę sprawdzenia efektywności nauczania, czyli tego, jak, uczniowie przyswoili to, co przekazywał w trakcie zajęć. Dobrze, gdyby była wykorzystaniem zdobytej wiedzy w praktyce, np. wykonanie zadania z zastosowaniem czegoś, co wprowadzono w trakcie lekcji. Praca domowa powinna być też uzupełnieniem informacji z lekcji, np. wyszukiwaniem innych sposobów rozwiązania danego problemu.
Praca domowa według rodzica
Rodzicom praca domowa nie powinna kojarzyć się z wielogodzinnym siedzeniem nad książkami z dzieckiem lub zmuszaniem pociechy do wykonywania zaleconych zadań. Rodzic powinien widzieć w pracy domowej możliwość sprawdzenia wiedzy dziecka pod jego nadzorem, np. sprawdza zadanie po jego wykonaniu. Rodzic w trakcie monitorowania pracy dziecka obserwuje też, jak pociecha pracuje, z czym ma problem, kiedy potrzebuje największej pomocy itp.
Praca domowa według ucznia
Każdy uczeń zapewne widzi w zadaniu domowym uporczywy obowiązek, przez który nie może iść na rower lub obejrzeć ulubionego serialu. Tak naprawdę jednak młode osoby powinny zauważyć w pracy domowej szansę na sprawdzenie się, na ustalenie, jak wiele zapamiętały z lekcji ale i wykonanie ciekawego doświadczenia lub sprawdzenie teorii w praktyce. Praca domowa może być także pogłębieniem wiadomości z lekcji.
Jak zadawać pracę do domu?
Jesteś nauczycielem i chcesz wiedzieć, czy zadajesz swoim uczniom prace domowe właściwie? Poniżej garść przydatnych informacji specjalnie dla Ciebie. Drogi nauczycielu, przy zadawaniu dzieciom prac domowych pamiętaj o kilku ważnych zasadach:
- dziecko po szkole ma prawo do odpoczynku, zadawaj prace domowe tak, aby Twoi uczniowie mogli wypocząć po lekcjach, oddawać się swoim pasjom, spotkać się z przyjaciółmi, wyspać się;
- praca domowa powinna być zadana w taki sposób, aby dziecko potrafiło odrobić ją samodzielnie;
- praca domowa powinna sprawdzać poziom wiedzy ucznia;
- praca domowa może wykraczać poza podstawę programową, ale wtedy powinna być zadawana uczniom chętnym do jej wykonania;
- praca domowa powinna być sprawdzona i omówiona, aby udzielić uczniom informacji zwrotnej.
Kreatywne prace, zadania domowe - inspiracje dla nauczyciela
Jakie prace domowe zadawać? Jak sprawić, by nielubiane zadania domowe stały się dla uczniów ciekawe, a wręcz fascynujące? Poniżej przykład 7 interesujących prac domowych, które mogą się stać dla Ciebie inspiracją.
Odrabianie pracy domowej
1. Wywiad (historia / język polski)
Zadaniem jest przeprowadzenie wywiadu z wybraną dorosłą osobą, może to być rodzic (np. opowiada o swojej ulubionej epoce literackiej), koleżanka mamy (opowiada o swojej pracy), babcia (opowiada o czasach powojennych) itp. Uczeń opracowuje pytania do wywiadu i przeprowadza go, powinien nagrać wywiad i następnie spisać pytania i odpowiedzi. Wywiad przedstawia w formie artykułu w gazecie, może dołączyć fotografię. Wszystkie wywiady zebrane zostają w formie gazetki.
2. Tangram i pola powierzchni (matematyka)
Wykorzystanie tangramu, czyli figur, które można ułożyć w ciekawą całość. Każdy uczeń otrzymuje lub wykonuje tangram i układa go w określoną figurę, następnie oblicza jej pole powierzchni, dodając pola poszczególnych figur: zadanie dość długie, ale ciekawe i ukazujące praktycznie zastosowanie omawianej tematyki. Warto zadać je na weekend czy ferie, aby uczniowie mieli więcej czasu na opracowanie pracy domowej. Uzyskane wyniki można ciekawie zaprezentować, np. w formie graficznej (plakat itp.).
3. Obliczamy objętość (matematyka)
Gdy omawiacie temat objętości, poleć uczniom obliczenie objętości 5 przedmiotów, które mają w domu. Lodówka? Szafa, walizka? Bardzo proszę. To praktycznie zastosowanie zdobytej w czasie lekcji wiedzy.
4. Mój własny ogródek (biologia)
Wyhodowanie z pestki jabłka lub innego owocu sadzonki to ciekawe doświadczenie ale i trening cierpliwości. Uczeń zasadza w doniczce pestkę owocu i obserwuje jak rośnie jego sadzonka. Po pewnym czasie przynosimy sadzonki do szkoły i robimy fotografię lub wystawę.
5. Produkcja pleśni (biologia)
Doświadczenie proste, dla wielu może niezbyt smaczne ale… niezwykle interesujące. Uczeń moczy chleb w wodzie i chowa w pojemniku w ciepłym miejscu na kilka dni. Po tym czasie przynosi chleb do szkoły i ogląda po mikroskopem wyhodowane grzyby… I zapewne już żaden z Twoich uczniów nie zapomni wyjąć kanapki z plecaka przed feriami czy wakacjami!
6. Produkcja soli (chemia)
Wyprodukowanie soli w domowym zaciszu będzie doskonałym doświadczeniem. Do kubka wlewamy wodę i wsypujemy sól oraz mieszamy. Możemy dodać do niej barwnik spożywczy, doświadczenie będzie ciekawsze. Do kubeczka wkładamy kolorowy drucik i… obserwujemy jego wygląd w ciągu kolejnych dni. Co ciekawe… zaczynają się na nim osadzać kryształki soli! Uczniowie mają za zadanie fotografować swoje obserwacje lub przynieść druciki na kolejne zajęcia.
7. Jajka w wodzie
Obserwowanie jajek w wodzie jako zadanie domowe? Owszem! Poleć uczniom zamoczyć w wodzie jajka, jedno świeże, np. pozyskane od znajomego gospodarza i drugie, które leży w lodówce już dłuższy czas. Które z nich unosi się na wodzie, a które opada? Dlaczego? - to już problem do rozwiązania dla Twoich podopiecznych.
Jak i kiedy odrabiać lekcje?
Poniżej kilka porad dla uczniów i rodziców, które sprawią, że odrabianie prac domowych będzie o wiele przyjemniejsze.
- Pracę domową najlepiej odrabiać tego samego dnia, kiedy została zadana. Pomoże nam to wykorzystywać wiedze, zdobytą w czasie lekcji, gdy uczeń jeszcze wszystko dobrze pamięta.
- Najlepiej zabrać się do odrabiania lekcji do dwóch godzin od powrotu do szkoły: najpierw należy zjeść coś, odpocząć i wtedy można przeznaczyć czas na wykonywanie prac domowych.
- Gdy dziecko ma zadane prace domowe z więcej niż jednego przedmiotu, należy odpowiednio je podzielić: najpierw wykonać prace najprostsze, przeplatać prace z języka polskiego matematyką i historią itp.
- Jeśli praca domowa wymaga dłuższego i większego nakładu pracy, należy ją odpowiednio rozplanować w czasie, aby zdążyć ją wykonać na czas.
- Jeśli praca domowa sprawiła dziecku wyjątkową trudność najlepiej zgłosić to nauczycielowi. Może zadanie było za trudne lub uczeń nie opanował materiału w wystarczającym stopniu i potrzebne będą dodatkowe wskazówki?
Praca domowa - jak ją dobrze odrabiać?
Wskazówki dla ucznia, rodzica, nauczyciela dotyczące pracy domowej
Drogi Uczniu, polub prace domowe, zobacz w nich szansę na samorozwój, a nie tylko nudne zadania, która zabierają Twój wolny czas! Nie zaniedbuj odrabiania lekcji, potraktuj to jako powtórkę i możliwość sprawdzenia, co potrafisz, a co jeszcze trzeba powtórzyć. Pamiętaj, uczysz się dla siebie!
Drogi Rodzicu, wspieraj Twoje dziecko podczas odrabiania lekcji, ale nie wyręczaj go! Reaguj, gdy jakaś praca domowa jest dla dziecka za trudna i nie może jej wykonać samodzielnie! Nie zmuszaj dziecka do odrabiania lekcji, wypracujcie własny sposób wykonywania prac domowych, który pozwoli dziecku na odpoczynek ale i efektywną pracę nad zadanym materiałem.
Drogi Nauczycielu, nie zadawaj zbyt dużo swoim uczniom, daj im szansę na odpoczynek. Dbaj o to, aby Twoje zadania domowe były interesujące i uczniowie będą czekać, co ciekawego zadasz im do wykonania. Twoi podopieczni mogą wystawić przedstawienie, prezentujące daną sytuację z historii, sadzić warzywa w doniczce, napisać wiersz lub piosenkę o konkretnym bohaterze literackim, wydać klasową gazetkę z newsami i poradami czy wykonać jako zadanie z lekcji chemii ekologiczny proszek do prania i zastosowywać go w praktyce. Pomysłów na ciekawe, twórcze ale i przydatne zadania domowe jest mnóstwo, inspiruj się i wymyślaj prace domowe, które uczniowie będą wykonywali z przyjemnością!
Autor: Monika Muzolf, psycholog