Rękodzieło - definicja, rodzaje

Jak powszechnie wiadomo, najbardziej cenionymi i wartościowymi przedmiotami współcześnie są te, które stworzone zostają własnoręcznie. Szczególnie w czasach obecnych, gdy półki naszych sklepów uginają się pod ciężarem masowo wytwarzanych, tandetnych przedmiotów sprowadzanych z Chin lub Tajwanu, rękodzielnictwo jest wysoce cenionym i uznawanym sposobem na tworzenie różnego rodzaju artykułów.

Z roku na rok, dzięki ogromnemu rozwojowi social mediów oraz portali społecznościowych, obserwować możemy dynamicznie rozwijające się, coraz to nowsze dziedziny i rodzaje branży handmade. Oczywiście są też gałęzie sztuki rękodzielniczej, które tracą na popularności, lecz dzięki zagorzałym pasjonatom i pojedynczym jednostkom, istnieje nadzieja na to, że nigdy nie zostaną one zapomniane.

Czym jest rękodzieło?

Rękodzieło jest to sposób wytwarzania przedmiotów na drodze nieprzemysłowej, często typowych i szczególnych dla danej kultury, regionu czy nacji. Uważa się, iż każdy artykuł wykonywany własnoręcznie posiada swój niepowtarzalny wygląd, charakter, a także, wartość sentymentalną i urok osobisty. Artysta bowiem, poświęca swój czas, energię, wkłada talent, a także umiejętności i pasję, co nadaje przedmiotowi niepowtarzalny wdzięk i wartość.

W ostatnim czasie pojawia się coraz więcej ogólnodostępnych blogów, stron oraz portali, które promują i uczą w jaki sposób tworzyć rękodzieło. Zagorzali pasjonaci i artyści prowadzą swoje fanpage lub vlogi pokazując techniki i promując style, a tym samym produkty. Stanowi to nie tylko swoistego rodzaju reklamę, ale także świetny sposób na czerpanie inspiracji, pomysłów i naukę danej branży. Również producenci artykułów i fabrykantów wychodzą naprzeciw potrzebom pasjonatów rękodzieła. W większych miastach znaleźć możemy specjalne sklepy lub hurtownie z artykułami artystycznymi. Podobne produkty znajdziemy także w sklepach internetowych, a nawet w sieciach typu Empik. Modne stały się w ostatnim czasie gotowe zestawy składające się z opisu instruktażowego oraz wszystkich materiałów służących do wykonania całego przedmiotu krok po kroku, od początku do końca, przeznaczone dla dzieci i nie tylko.

Rękodzieło często kojarzy się ze skomplikowana twórczością wymagającą wygórowanego talentu, lecz tak naprawdę rękodzieło to również rewelacyjny sposób na odpoczynek, relaks, rozwijanie wyobraźni i ciekawy sposób na spędzanie wolnego czasu dla każdego z nas. Większość osób zajmujących się wytwarzaniem produktów handmade to laicy samoucy, którzy traktują to jako swoją pasję, albo możliwość dodatkowego zarobku. Oczywiście na rynku nie brakuje również profesjonalistów będących absolwentami Szkół Plastycznych, kursów lub wyuczonych zawodów artystycznych. Osoby takie zazwyczaj, zajmują się profesjonalnie branżą rękodzielniczą i traktują ja jako swój sposób na życie. Jednak dominującą rzeszą osób są zdecydowanie amatorzy, który szukają możliwości na wypełnienie czasu, lub na realizację samych siebie.

Rodzaje rękodzielnictwa

Jeżeli chodzi o rodzaje i gałęzie rękodzielnictwa, to wyróżnić można współcześnie niezwykle dużo sposobów na własnoręczne wykonywanie artykułów i produktów. Zazwyczaj są to elementy ozdobne, dekoracyjne, ale również praktyczne i użytkowe.

Jedną z najpopularniejszych dziedzin rękodzielnictwa jest sztuka wytwarzania rzeczy z papieru. Tutaj wyróżnić możemy klasyczny i tradycyjny styl origami, czyli sztukę składania papieru wywodzącą się z Chin. Metoda wytwarzania ozdób origami (np.: zwierząt, pudełek itp.) zabrania używania nożyczek oraz kleju, wszystko oparte jest na własnoręcznym składaniu karki papieru. Pododmianą origami jest Kirigami, w której dozwolone jest wykonywanie delikatnych nacięć nożyczkami. Inną dziedziną sztuki papierowej jest metoda scrapbooking, czyli technika zdobienia pamiątek takich jak:

• albumy,
• kartki okolicznościowe,
• zaproszenia,
• pamiętniki itp.

Polega na wykorzystywaniu "scraps" - czyli skrawków kolorowych papierów, ale także wstążek, ćwieków, koralików, elementów drewnianych, guzików itd. Tutaj dozwolone już są wszystkie chwyty, czyli np. klej, nożyczki, pieczątki, sylikon na gorącą lub wycinarki. Inną popularna metoda opierającą się na papierowym materiale jest quilling, czyli tworzenie kwiatów i ozdób przy wykorzystaniu drobnych, wąskich pasków papieru zwiniętych w sprężyny spiralne i zginaniu ich w odpowiednich miejscach. Na uwagę również na pewno zasługuje inna dziedzina papieroplastyki, czyli technika paper marche, polegająca na wyrabianiu masy papierowej z papieru (głównie makulatury) z dodatkiem substancji wiążących tj klej czy gips oraz barwników. Z masy takiej wykonuje się trójwymiarowej rzeźby, maski, ozdoby czy lalki. Dla miłośników papieru preferujących mniej zaawansowane techniki polecić można na pewno wycinanki, czyli obrazy utworzone poprzez precyzyjne wycinanie kształtów i naklejane na różne powierzchnie. W Polsce owa dziedzina na pewno towarzyszy często sztuce ludowej.

_{Papierowe rękodzieła}

Cofając się w czasie do prototypu papieru dochodzimy do drewna, czyli materiału, który jest równie obszernie wykorzystywane w sztuce rękodzielniczej. Przede wszystkim należy wyróżnić tutaj technikę decoupage, czyli ozdabianie drewnianych elementów za pomocą cienkich chusteczek, specjalnych klejów i lakierów. Uzyskuje się w ten sposób dekoracyjne elementy, stylizowane w określony sposób takie jak:

• pudełka,
• biżuterię,
• meble,
• szkatułki,
• skarbonki czy elementy wyposażenia wnętrz.

Techniką tą możemy zdobić również elementy metalowe, szklane, ceramiczne czy nawet plastik lub tkaniny. Branżą natomiast ściśle i typowo powiązaną z drewnem jest rzeźba, czyli dyscyplina sztuki plastycznej wykorzystująca drewno jako materiał do wytwarzania elementów ozdobnych, trójwymiarowych, pod wpływem siły uderzenia narzędzia np.: dłuta. Innym rodzajem rzeźby jest tworzenie elementów z drewna o nazwie balsa - to gatunek drzewa z rodziny ślazowatych o bardzo dużej miękkości i lekkim ciężarze, wykorzystywany w modelarstwie do wytwarzania modeli samolotów, statków, czołgów itp. Oczywiście nie brakuje również dziedzin rzeźbiarstwa posługujących się innymi rodzajami materiałów takich jak woski, gipsy, kamienie lub metale. Sztuką również zasługującą na uwagę w zakresie rękodzielnictwa jest na pewno wikliniarstwo, w którym wyróżnić możemy wytwarzanie koszyków, naczyń, a nawet mebli, płotów czy ścian.

Na rynku znaleźć możemy również wiele artykułów wytwarzanych poprzez "lepienie", modelowanie i utwardzanie przeróżnych mas takich jak: masa solna, porcelana na zimno, modelina, glina samoutwardzalna lub specjalne masy plastyczne. Stwarza to ogromne pole możliwości tworzenia zarówno figurek, ramek i innych dekoracji wnętrz.

Bardziej zaawansowanymi technikami wymagającymi na pewno specjalistycznego sprzętu jest garncarstwo, ceramika czy wytwarzanie elementów ze szkła. Branże te, wiążą się zapewne z większym doświadczeniem i narzędziami takimi jak piece do wypalania czy koło garncarskie.

_Garncarstwo

Nie brakuje również miłośników-twórców ręcznie robionej biżuterii. Gotowe półfabrykanty takie jak bigle, koraliki, łańcuszki czy elementy dekoracyjne znaleźć możemy w wyspecjalizowanych sklepach lub internecie. Potrzebujemy do tego na pewno specjalnych narzędzi typu kleszcze czy zaciski. Jednak dla osób lubiących bardziej precyzyjną i trudniejszą metodę wytwarzania biżuterii, jest z pewnością technika Wire-Wrapping, czyli metoda polegająca na wytwarzaniu drobnych pierścieni z cienkich, zazwyczaj srebrnych drucików wokół kamieni ozdobnych. To wymaga już bardziej wyspecjalizowanego sprzętu, materiałów, narzędzi i jest na pewno bardziej czasochłonne i wyjątkowe. Inną dziedziną rękodzieła również związaną z drucikami jest filigran, czyli zdobienia całych przedmiotów za pomocą cienkich, złotych drucików.

Przy omawianiu rękodzielnictwa nie należy zapominać o szerokim wachlarzu prac związanych z szyciem, robieniem na drutach, szydełku, haftowaniu czy tkaniu. To, co kiedyś nasze babcie i prababcie traktowały jako nieodłączny element życia każdej kobiety, dziś stanowi cenioną i wyjątkową dziedzinę rękodzielniczej produkcji związaną z tworzeniem ubrań, poduszek, obrusów, obrazów, lalek, maskotek itp. Przy pomocy prostych narzędzi i dużej dozy cierpliwości stworzyć możemy dosłownie wszystko. W internecie, aż roi się od wszelakich wzorów i przykładów prac szydełkowych czy też haftowanych. W kioskach znajdziemy czasopisma o takich tytułach jak na przykład: "wzory szydełkowe", z których również możemy uczyć się oraz czerpać inspirację i pomysły.

Podsumowując, można powiedzieć, że pomimo ery komputerowo-technicznej, w której żyjemy, gdzie opanowały nas tablety, smartfony, komputery, konsole i telewizja, to można znaleźć na świecie wiele osób, które często wracają do tradycyjnych metod spędzania czasu i tworzenia. Wkładają oni swój czas, energię i pasję w wykonywanie wyjątkowych przedmiotów. Są to zarówno profesjonaliści, jak i amatorzy. Prawdziwi rzemieślnicy, jak również samoucy. Rękodzieło to świetne zajęcie rozwijające wyobraźnię, zdolności manualne, ale także dobry sposób na odpoczynek czy rodzaj terapii zajęciowej dla dzieci i dorosłych oraz zarobek. Każdy z nas może wcielić się w rolę artysty-twórcy, lub w kupującego gotowe już artykuły handmade. Jedno jest pewne - wachlarz możliwości i wyborów jest niezwykle szeroki i bogaty, wiec każdy znajdzie w tej dziedzinie coś dla siebie.